Umeek marrazkiak egiten dituztenean sentimenduz egiten dituzte, pentsatu gabe, barrenetik ateratzen zaien bezala. Baina polita da marrazki horiei, begirada kritiko batetik, behaketa teorikoa egitea.
Horixe egin dut nire ttikitako bi marrazkirekin, eta harrituta gelditu naiz V. Lowenfeld-ek proposatzen dituen etapekin zein lotuta dauden.
Hementxe lehenbizikoa:
Etxeko ganbaran hautsak janda topatu dudan marrazki hau lau urterekin egin nuen. Ikusten denez, garai hartan konturatzen nintzen mugimenduen eta marren artean erlazio bat bazegoela. Borobilak itxita daude, zentzu batekin eginda.
Lowenfeld-ek dioenez, karabaketa hasten denetik 6 hilabetera gertatzen da hori gutxi gora-behera, eta garai hori hagitz garrantzitsutzat dauka, aldaketa horrekin haurrak marrazkiengan kontrol bisuala duela asmatuko baitu.
Lowenfeld-en arabera, marrazkien artean desberdintasun handia ez egon arren haurrarentzat esperientzi bitala izanen da hau, mugimenduak kontrolatzen dituelako. Ni fase horretan nengoen goiko marrazkian, dudarik gabe.
Garai horretako marrazkietan marrak luzeak dira (borobil itxuran bukatuak, gehienetan) eta batzutan, kolore desberdinak erabiltzen saiatzen da (gorria eta morea nire kasuan). “Garai honetan, orrialde guztia betetzea gustatzen zaio”, dio Lowenfeld-ek. Eta halaxe da. “Arkatza heltzeko metodo desberdinak frogatzen ditu eta hiru urte dituenean, pertsona heldua arkatza heltzeko erabiltzen duen metodo berdina erabiliko du”, gaineratzen du. Hortaz ez naiz oroitzen, baina pentsatzen dut borobil horiek egiteko arkatza egoki hartzen ikasia izanen nuela.
Autorearen ustetan, Karabaketa geroz eta landuagoak dira eta haurra erlazioak aurkitzen ditu batzuetan, bere ingurunean dagoenarekin eta bere marrazkiekin. Suposatzen dut borobil horiek zerbait erran nahiko dutela. Zentzu batekin sortu izanen nituen.
“Karabaketa berdin bat, behin baino gehiagotan egiteko ahalmena du”, dio Lowenfeld-ek. Eta hori garbi ikusten da irudian. Borobilak behin eta berriz errepikatuta daude irudian, nahiz eta denak desberdinak izan.
Akabatzeko, honakoa erraten du: “Kontrol handiagoaren ondorioz zirkuluak, borobilak, e.a. lotzen hasten da eta eskumuturra eje bezala erabiliko du, egiten dituen formak itxiaz. Karabaketa zirkularra azaltzen da orduan; formak berez balio bat izango dute, bakarrik azaltzen dira eta askotan ezin dira ezagutu ere egin.Normalean txikiak dira, askoz txikiagoak denbora aurrera dijoan neurrian”. Zalantzarik gabe, ezaugarri horiek guztiak bete-betean ikus daitezke irudian.
Bigarren irudia: Maikel Yakson, etapa errealista
Marrazki hau bederatzi urterekin egin nuen. Lowenfeld-ek “errealismoa” deitutako etapan kokatuko nuke. Honakoa dio garai honi buruz: “Errealitatea haurrarengan finkatzen da. Sormena ez da hain garrantzitsua irudi bat kopiatzeko erraztasunaren aurrean. Errekurtso subjetiboetatik aldentzen da eta nahiz eta errealitatea irudikatu, bere esperientzia islatzen du”.
Nik bederatzi urterekin aktore izan nahi nuen, antzerkiak egitea ikaragarri gustatzen zitzaidalako. Hortaz, irudi honetan nire esperientzia islatzen dudala uste dut. Iñauterietan antzerkiak egiten genituen klasekook eta eszenatoki gainean kokatutako pertsona batek nahi hori islatzen du; kasu honetan Michael Yacksonek. Sormena ez hain garrantzitsua izatea eta kopiatzeko erraztasuna ere argi eta garbi ageri dira irudian, eszenalekua, fokoak, etab. ez baitira nik asmatuak, nonbaitetik kopiatutakoak baizik.
Lowenteld-ek honakoa gehitzen du etapa “erralistan”: “formak azaltzeko , eskema ez da orain bide egokiena. Garrantzi gehien duten aldeak, detaile gehiagoren kontzentrazioarekin adierazten ditu. Pertsonaien jantziak aberasten ditu, bereizketa sexuala eginez. Detaileen kontzeptua hartzen du, baina akzioarena galdu, honela figurak hotzagoak dira”.
Hori guztia ere bete-betean betetzen da. Detaile gehiagoren kontzentrazioa kortinetako nahiz abeslariaren arropetako puntuetan ikus daiteke, pertsonaien jantziak aberasteko joerarekin lotuta (Jacksonen arropa benetan esanguratsua da).
Etapa honetako bertze ezaugarri batzuk ere betetzen ditu marrazkiak. Espazioari dagokionez, helduen modura ulertzen da marrazkia, planu bat oinarri bezala hartuz, ikusmuga puntua azaltzen da eta berarekin gainjartzea; gertuago dauden elementuak handiagoak azaltzen dira eta alderantziz, eta perspektiba erabiltzen hasten dira. Horregatik eszenatokiko teloiak handiagoak dira eta Michael Jackson txikiagoa, seguruenik urrunago egonen delako.
Kolorea, eskematik urrutiratzen da tonu desberdinak azalduz, fokuen kolore-intentsitate desberdinekin erraterako. Kolorea, beraien esperientziekin lotutak egongo dira, bere ingurunea espresatzen dute eta jasotako informazio sozio-kulturala, kasu honetan garai hartan antzerkiak egiten zein ongi pasatzen nuen eta interpretazioak zenbat betetzen ninduen islatuz.
